Zwarte Pieten

… Dit weer. Elk jaar weer. En waar gaat het om? Definities, stemmen die niet gehoord worden. Gevoelens die gekwetst worden. Echt, lost het afschaffen van de kindervriend echt iets op. Het is niet leuk als je voor zwarte piet wordt uitgemaakt, maar door het af te schaffen gaat het niet weg. Moet de roetmop worden verboden als het weer gebruikt wordt. En dan die pogingen om de intocht te stoppen, over pesten gesproken! Jep, een kleine groep kan het feest van honderdduizenden stoppen. Dat is pas democratisch!

Ik geloof dat mijn standpunt wel duidelijk is. Toch voel ik me verplicht om op deze discussie te reageren, omdat ik in een eerder artikel heb geschreven: 

“Dat iemand een bepaalde voorstelling van een historisch thema leuk vind betekend niet dat iedereen dat vindt. Als jij bepaalde voorkeuren hebt voor humor of maatschappelijk standpunten, prima. Maar accepteer dat niet iedereen daar net zo over denkt.”

De oudste afbeelding van Zwarte Piet

Nu kan ik mijn kop in het zand steken en het hele onderwerp laten overwaaien zoals elk jaar gebeurt, maar! Laten we het bovenstaande citaat aan de kaak stellen.

Wat is nu eigenlijk het probleem? Waarom is Zwarte Piet racistisch? Volgens zwartepietisracisme.tumblr.com van Quinsy Gario is het Sinterklaas feest een ‘nationale misdaad’. Deze pagina zelf gaf me weinig argumenten waarom het karakter racistisch is, maar verwees wel naar een artikel van 3 november 2012 op geenstijl.nl. Het riekt echter naar sensationalisme met opmerkingen als:

‘Wij zeggen dat Zwarte Piet racisme is. Oh, sorry, zeiden we Zwarte Piet? We bedoelen natuurlijk gewoon blackface. U weet wel, het vuig racistische blackface waarmee we een maand lang negers uitlachen, voor lul zetten en belachelijk maken. Er is geen enkel argument te bedenken om een racistische tumor als Zwarte Piet in 2012 te accepteren in een democratische, beschaafde en ontwikkelde samenleving als Nederland.’

Pardon? Blackface? Excuus is om ‘negers’ belachelijk te maken? Worden Zwarte Pieten in schandblokken geketend zodat kinderen rotte eieren naar hun koppen kunnen gooien of worden ze achter bloemencarrousels over straat gesleept? Het lijkt eerder alsof de schrijver dit als een excuus gebruikt om denigrerende opmerkingen over zwarte te maken. Vooral de afsluiting, ‘Vuist tegen Piet’, doet aan alsof Zwarte Piet de schuldige is.

De ironie voor mij is dat ik Zwarte Piet geen Afrikaan beschouwde totdat deze discussie oplaaide. Als kind dacht ik dat het door het roet kwam. Dat Piet een etniciteit had was dan toe niet eens tot mij doorgedrongen. Laat staan dat het karakter racistisch was.

Wat is racisme eigenlijk? De Oxford definitie is:

 ”Volgens mening of de ideologie dat leden van een ras bepaalde eigenschappen of kwaliteiten bezitten die specifiek zijn voor dat ras, in het bijzonder om het als beter of slechter van een ander ras te onderscheiden.”(Bron: wikipedia. You know it is.)

De VN heeft het als volgt beschreven:

 “elk onderscheid, uitsluiting, beperking of voorkeur gebaseerd op ras, huidskleur, afstamming, of nationale of etnische oorsprong die het doel of effect heeft van opheffing of aantasting van erkenning, genieting of uitoefening, op basis van gelijkwaardigheid, van mensenrechten, en fundamentele vrijheden in het politieke, economische, sociale, culturele of enig ander veld van het openbare leven”.
(Bron: wikipedia.)

In dat geval, wat zijn de eigenschappen van Piet? Hij is zwart, wat hem anders maakt van de gemiddelde Nederlanders. Maar anders is niet ‘slecht’. Steamers, punkers, Goths, Antillianen, Chinezen zijn allemaal anders. Verder draagt kostuums die hinten naar zijn rol als page en klimt door schoorstenen om cadeautjes te brengen. Dan zijn er nog die liedjes teksten dat hij een roe heeft om stoute kinderen mee te straffen en dat hij ze ontvoert naar Spanje, maar ik geloof niet dat ik daar als kind veel van had meegekregen… 

Nu, ik er over nadenk. Als kind had ikeen roe voor Piet gemaakt die ik bij mijn schoen legde met een briefje, ‘voor piet’. De volgende dag vond ik de roe terug in de tuin… hm. Misschien zat er niet genoeg bling aan voor die neger. Zie je, het is nu ineens allemaal duidelijk!

Ik heb niet het idee dat een specifieke cultuur of ras wordt benadeeld in de vorm van Piet. Waar komt Zwarte Piet eigenlijk vandaan? Is hij een christen? Wordt hij slecht betaald omdat hij zwart is? Hoort hij toe aan een minderheid? Een andere constatering is dat Zwarte Piet voor een blanke sint werkt. Sinterklaas is dus zijn baas, wat hun relatie automatisch racistisch maakt als we de tegenstanders mogen geloven. Nu ken ik varianten op het canon dat Zwarte Piet een buurman of vriend van Sinterklaas was die hem wilde helpen om cadeaus naar de kinderen te brengen. Dat maakt hem niet zo zeer een dienaar, maar een bondgenoot. Ook vraagt Sinterklaas Piet vaak om advies, wat ook een deuk slaat in het argument dat Zwarte Piet onderdanig is.

Dan blijft de gevoelskwestie over. Blanken mensen doen zich voor als zwarten en echte zwarten vinden dat niet leuk. Is dat echt zo moeilijk voor te stellen? Moet een blanke zich perse zwart of bruin schminken en zich tooien met kroeshaar voor een kinderpartijtje? …Tja? Dat is een goede vraag.

Het argument dat er in een moderne democratische staat voor dergelijke tradities geen plaats zijn vind ik geen sterke. Sommige vinden dat het koningshuis moet verdwijnen om precies dezelfde reden of dat de verzorgingsstaat moet verdwijnen vanwege de crisis. Of wat dacht je van rituele slachting, besnijdenis van beide sekse? Vlees eten? Alcohol drinken? Voetbal? Het gedoog beleid? De Feestdagen? Feesten het algemeen? Er zijn zoveel vormen van culturele uiting waarvan we ons kunnen afvragen of het gezond of noodzakelijk is. Maar op dit moment zijn dit puur subjectieve standpunten die onderdeel zijn van onze democratische samenleving.

Maar kijk eens naar de moderne Piet, of Pieten. In de films en series zijn Pieten de gene die de boel draaiende houden, terwijl de sint als een oude bureaucraat wordt neergezet die niets kan doen zonder dat een Piet er bij betrokken wordt. Daarnaast zijn de allemaal zeer gespecialiseerd, zoals de Inpak Piet, de Computer Piet, de Boekhoud Piet en natuurlijk de Hoofd Piet. Het zijn allemaal professionals! Dus wat zei je Quinsy Gario? ‘Het is zoals het is’.
Dus afgezien dat Zwarte Piet, zwart is, valt er weinig negatiefs te ontdekken. Als hij een stereotype zou zijn, is hij het stereotype van een nerd, een watje of een bureaucraat… Nou, ja. Behalve de Rap Piet dan.

Maar niet alle geluiden uit de ‘zwarte gemeenschap’ zijn negatief. De Braboneger een uitspraak gedaan. ‘Ja, sinterklaas is racistisch, maar de zwarten dat niet bevallen moeten ze gewoon oprotten.’ 

Nu maakt hij op zich wel een goed punt, over kind die elke zwarte herkent als Zwarte Piet en onderbewuste inprinting. Maar hier wat meer daarover. Voor de rest… Ik denk dat dit vooral bewijst dat dit een gevoelskwestie is waar de media dankbaar gebruik van maakt.

Uiteindelijk is dit geen zwart-wit onderwerp, maar heeft vele nuances. Maar weet je, ik ben een Steamer. Ik houd van traditie. Maar tradities veranderen en Zwarte Piet is daar een schijnend voorbeeld van. Het is geëvalueerd van Moorse page naar moderne professional. Het is het bewijs dat onze samenleving door de tijd heen is veranderd. Wettelijk ingrijpen zou niet alleen ondemocratisch zijn, het zou de ontwikkeling van een cultureel icoon voor zijn tijd beëindigen. Persoonlijk ben ik erg benieuwd tot wat het karakter zal uitgroeien.
Maar nee, er heerst onvrede en meteen wordt geëist dat Piet gelynchte wordt. Geen compromis. Geen overleg. Afmaken die zwarte. Of hem de toegang ontzeggen… Ben ik de enige die hier een tegenstrijdig in ziet.
En wat gaan wij er voor terug krijgen? Alle liedjes over Piet moeten verdwijnen. En Sint dan? Komt sinterklaas voortaan alleen op zijn schimmel. Of moet de schimmel ook weg omdat PETA daar tegen is.   
Wat gaan we aan onze kinderen vertellen in de toekomst. Zwarte Piet moet weg omdat hij zwart was? Wat is dat van een boodschap?  

Kortom ik denk dat dit zo'n kwestie is waar nooit een overeenkomst op wordt gesloten en dat het een feit is dat we gewoon moeten accepteren. En als hij verdwijnt, dan hoop ik dat het een natuurlijk proces zal zijn dat niet van boven is gekomen. Wie weet is de Nederlander Zwarte Piet over tien jaar zat.
Tot die tijd, hier is een voorstel. We kunnen hem altijd nog blauw maken. Het werkte toen Fox Kids het deed.

 

PS. Op een persoonlijke noot. Waar zijn de Steampunk Sint en Piet! IK EIS EEN STEAMPUNK SINTERKLAAS!!!!!