Steampunk; reënactment van het verleden dat nooit heeft bestaan?

Zijn blauwe banden gemaakt
om als kussen te dienen?
... Whatever

Het honderdste artikel van TupperwareSteampunk, jeeeeh. En ik heb gisteren, 16 februari 2014,

eindelijk mijn blauwe band in mijn vechtkunst, Kessoku, behaald. Hurray! En nu een onderwerp wat ik al een tijd wilde behandelen: Is Steampunk een vorm van reënactment?

De stelling van iemand (you know who you are) dat Steampunk het: ‘reenacten (herbeleven) is van het verleden dat nooit heeft bestaan,’ is eentje die ik al sinds de Mid Winter Fair wil aankaarten; voor de gene die nieuw zijn, toen ben ik na 13 jaar gestopt met viertiende eeuwse reënactment bij de Compagnie van Cranenburgh.
Nu is Steampunk voor mij persoonlijk een lifestyle. Ik kleed me zo, schrijf er dagelijks over, knutsel en spaar militaria. Maar daar wil ik het niet over hebben, nu hebben we het over Steampunk als activiteit op evenementen.

Twee groepen, andere tijdsperioden maar
overeenkomende thema's

Voor hen die niet weten wat reënactment inhoud; bij reënactment, of levende geschiedenis, proberen de deelnemers een zo correct mogelijk tijdbeeld te creëren door zich authentiek, aka historisch correct, te kleden en een correcte omgeving na te bouwen.
Die is niet te vergelijken met larp of historische stadsfeesten. Reënacters duiken in de details van hun tijd. Elk knoopje, iedere naad moet, bij wijs van spreken, correct zijn. Dus geen Vikingen met gehoornde helmen en dubbel-bladige bijlen. Geen kruisridders in plaatharnas en geen nazi’s met laserrifles en ‘Space Doomfortresses’.

Als ik aan authenticiteit denk, denk ik vooral aan sfeer. Dat
je het 'andere' proeft

Nu heeft iedere groep zijn eigen standaard als het gaat om de definitie van ‘authentiek’. In principe
Niet elke groep neemt deze regel even serieus. Ik grapte eerder over de authentieke naden, maar er zijn groepen die daar op letten, terwijl andere alleen de zichtbare naden correct maken en weer sommige groepen daar helemaal niet op letten, ‘want wie ziet dat nou?’

moet alles wat een reënacter draagt en gebruikt zij aangetoond dat het heeft bestaan of mogelijk heeft bestaan. De redenatie dat het bestaan van iets ‘logisch is’ is niet voldoende. Een reënacter zou zijn kleding of wat dan ook moeten kunnen verantwoorden met historische bronnen.

Authenticiteit is altijd een onderwerp van discussie onder reënacters. Binnen de hobby zijn er nou eenmaal veel mensen die ‘gewoon riddertje willen spelen’. Dus het aantal vechtende binnen deze wereld is aanzienlijk… Niet echt een nadeel aangezien veldslagen tussen reënacters veel publiek trekt naar de evenementen. En natuurlijk nieuwe aanwas, mijzelf inbegrepen.

Ik begon met reënactment in 2000-2001 toen er nog vrijwel niets was op het gebied van levende geschiedenis en historische vechtscholen. Dat er tussen de 80 en 100 deelnemers waren op de reënactment veldslag van Elf Fantasy Fair in 2002 was uniek in Nederland.

Reënacters letten op de kleine details. Dit is de reden waarom

Authenticiteit is voor vele een drempel. Sommige vinden authenticiteit een belemmering voor de creativiteit, mijzelf niet inbegrepen, en andere vinden reënacters een stelletje fascisten als het op historische correctheid komt, wat in sommige gevallen best waar is.
Hoe je het ook wendt of keert de nadruk op authenticiteit heeft een grote invloed op de mentaliteit van de reënacters. Zoals ik al zei, reënacters moet zich verantwoorden ten opzichte van elkaar. Een groep kiest voor een thema en niveau van authenticiteit. Deelnemers overleggen wat kan, wat niet kan, etc. Oudere leden helpen op deze manier de nieuwe leden om aan de juiste spullen te komen. Spullen worden veel onderling verruild en verkocht. Diensten, kennis en vaardigheden worden uitgewisseld. Reënacters zijn wat dat betreft erg hecht.
Daarom denken reenacters meer in groepen, dan individuele personen. Men vraagt niet of hij of zij komt, maar welke groepen op een evenementen staan. Aan de naam van een groep wordt aan ‘kwaliteit’ van zijn leden verbonden, wat extra motiveert om als groepseenheid naar buiten te treden.
Dat is ook merkbaar op de veldslagen. Om deel te nemen die je getraind te zijn met de wapens die je hanteert. De groep is hier verantwoordelijk voor. Veilig vechten wordt meer op prijs gesteld dan goed vechten en sommige zoeken dan bewust de vijandelijke slagorde op waarvan ze zeker weten dat daar leuk mee te sparren valt.

Wat ik hiermee duidelijk probeer te maken dat reënactment, meer is dan authenticiteit en veldslagen. Natuurlijk is onderwerp authenticiteit al discutabel omdat, nou ja … Het is een tot nu toe onmogelijk om historische bronnen te verzamelen uit een tijd die niet heeft bestaan. En als het zou lukken, is het een tijd die wel heeft bestaan en is het geen Steampunk meer, maar gewoon reënactment en … uhm? … hmmm.

Voor mij is reënactment meer een mentaliteit dan een passie voor een bepaalde tijdsperiode. Om die reden heb ik moeite met de stelling dat Steampunk de reënactment is van ‘het verleden dat nooit heeft bestaan’.

Zou het kunnen? Jawel, maar dan zou ‘een groep’ het volgende nastreven;

a.      Een consensus creëren welk verleden dat nooit heeft bestaan. Bijvoorbeeld een groep die zich baseert op de wereld van de ‘Difference Engine’ zal er anders uitzien dan één gebaseerd op ‘Last Exile’.

b.      Kies een specifiek thema, al is het maar uit praktische overwegingen. Bijvoorbeeld luchtpiraten of killer clowns.

c.      Uniformiteit creëren in verlengde van het eerste punt. Hoe zien de personen in dit verleden eruit. Welke technologie gebruiken ze wel en niet. Welke ideeën overheersen. Dit is een dynamisch proces waar een groep altijd mee zal worstelen, of juist door zal floreren.

Ik denk dat vooral het laatste punt tot veel interessante discussies zou leiden. Je kan bijvoorbeeld als regel vastleggen dat de kleding correct moet zijn voor de periode, bijvoorbeeld 1900. Je zou natuurlijk ook die kleding als uitgangspunt kunnen nemen en zeggen, ‘dit is er veranderd.’ Alles is mogelijk, maar communicatie en overeenstemming is noodzakelijk. Kortom, je moet een groep mensen verzamelen die daar voor willen gaan. Mijn vraag is, zijn die er genoeg? Andere vraag is, zitten festivalgangers en organisaties op te wachten?
Wat vinden jullie? Laat het weten op Facebook of de commentaren hieronder.