Nostalgie naar het koloniale tijdperk

Ik werd aangenaam verrast door een artikel in de NRC over een alternatieve historische beweging in Indonesië, genaamd ‘Plesiran Tempo Doeloe’.

 

Foto door Anoek Steketee

Plesiran Tempo Doeloe betekend zoals als, plezierreis door de verleden tijd. De Het is een historische beweging waarbij jonge mensen, vooral studenten, zich kleden in koloniale en traditionele kledij en historische locaties in de grote steden bezoeken, zoals koloniale gebouwen. 

Vanuit een Nederlands perspectief lijkt het vreemd dat de deelnemers juist liefhebbers zijn van deze periode uit de Indonesische geschiedenis. Als er in Nederland maar gehint wordt dat wij trots mogen zijn op ons koloniale verleden is de wereld al te klein. Neem premier Balkenends opmerking over de VOC-mentaliteit. Het enige waar Nederland zijn koloniale verleden mee mag associëren is schaamte. 

Maar deze geschiedenisliefhebbers hebben van deze periode hun passie gemaakt. Ze verzamelen KNIL militaria, rijden rond op omafietsen en verdiepen zich in de koloniale cultuur. Deze periode fascineert en inspireert hen. Veel van de architectuur uit die periode wordt bijvoorbeeld niet meer toegepast terwijl het nog steeds van toepassing is in het klimaat.

Maar waarom? Nederlanders zijn vijf jaar bezet geweest door Duitsland en niemand tegenwoordig denkt: ‘Nou, die Duitsers waren zo gek nog niet.’
In Indonesië lijkt het net andersom. Eerst knikkeren ze ons eruit en nu willen ze ons terug. Wat bezielt hen in Indonesië?
 

De oorzaak ligt waarschijnlijk in het dictatoriale tijdperk van Soeharto en Soeharto waarin Indonesiërs vrijwel niets leerde over de koloniale periode. Het werd in Indonesië behandeld zoals de middeleeuwen in Europa; niet de moeite waard om te bespreken. De Indonesische opstand daarin tegen was de renaissance en werd daarom volop behandeld.
Na de val van de dictatuur mocht deze periode werd worden onderzocht, maar veel was vergeten. Het nalatenschap van de kolonialen werden door een nieuwe bril bekeken; niet alles aan deze periode was slecht. Eigenlijk konden ze er veel van leren.

Het is een gebruikelijk patroon dat, wanneer een regime bepaalde ontwikkelingen en ideeën onderdrukt deze als een geiser uit grond komen zo snel de situatie het toelaat.
Plesiran Tempo Doeloe is een reactie op het censuur van het oude regime, waardoor ze het koloniale verleden wellicht romantiseren en misschien iets te rooskleurig afschilderen.
Maar de deelnemers zijn zich hier ook van bewust. Het werd gewoon tijd om het koloniale verleden met de Indonesische geschiedenis te verenigen.

'Vroeger is een ver land’ van Anoek Steketee en Arnold van Bruggen is van 26 april tot en met 1 september te zien in het Tropenmuseum in Amsterdam