"You feel relevant, Punk?"

Ik heb het al eerder gehad over de 'Punk' in de 'Steampunk'.
Ja, Steampunk is een Subcultuur met zijn eigen identiteit. Technologie en nostalgie staan hierin centraal.
Het is ook een tegencultuur, als je wilt dat dat het is, tegen massaconsumptie, de wegwerpmaatschappij en conformiteit.
Als men dat Punk wil noemen prima. Toch is er iets waar we stil bij moeten staan.

Protest bewegingen protesteren. Logisch niet? Maar om voort te blijven bestaan moeten ze iets hebben om tegen te protesteren. De hippies protesteerde tegen de Koude Oorlog, maar toen de bloederigste oorlogen waren gestreden verdween ook de aanhang voor deze groep. Ze hebben niks meer om tegen te protesteren en daarmee verloren ze hun bestaansrecht.

Dat is het gevaar van de nadruk leggen op de Punk van Steampunk. Het gene waar de beweging zich nu tegen afzet zal niet verdwijnen, maar het zal wel veranderen. Het Punk-element zal belang verliezen en aanhangers verliezen belangstelling. En zij die blijven hangen… Nou, ja. Kijk naar de oude hippies van vandaag de dag en vraag je af of je voorbeeld aan hen wilt nemen.

Dat is de reden dat ik liever geen punker wordt genoemd. Dat het heden mij niet inspireert betekend niet dat ik er tegen ben. Ik ben een product van mijn tijd. Zonder de bovengenoemde gebreken van onze tijd zou het verleden mij niet hebben geïnspireerd en zou Steampunk overbodig zijn.

Maar we leven in een maatschappij waar we wel nodig zijn. Wij moeten een voorbeeld stellen hoe het anders kan. Dat we trost mogen zijn op onze eigenzinnigheden. De behoefte om mooie, unieke kleding te dragen en te genieten van technologie.
Dus in plaats van te protesteren en te roepen hoe ‘kut’ alles is, laten we een voorbeeld stellen aan het heden.

Dat gezegd te hebben, laten we het eens hebben over het gebruik van het woord Punk. 

We doen allemaal aan hokjes denken. We maken graag lijstjes en onderverdelingen. Zeker als personen stijlen in muziek, mode of verhalen anders benaderen. "Ze doen het iets anders dan wij, dus is het anders." Ze lijken niet op Victorianen, dus zijn het Edwardianen. Ze maken meer gebruik van uurwerken dan stoommachines, dus is het Clockpunk. Dus broek komt uit de jaren dertig dus is het Dieselpunk. Het is allemaal anders en toch is het Punk.

Nu hebben we een nieuwe Punk-stroming om aan deze lijst toe te voegen. WitchPunk en Elfpunk! Vrouwen in heksenkostuums met een Tim Burton-achtige look. Moeten we hier ook een aparte naam aan geven? Echt?
In dit artikel waarschuwt Gali Carriger voor het gebruik van de toevoeging -Punk aan genrenamen. Helemaal mee eens. Maar niet met haar verklaring.
Haar verklaring hiervoor is het gebrek aan een definitie voor Steampunk.

Wacht even. Dus omdat Steampunk geen definitie heeft blijven we nieuwe genres bedenken? Nee, hier hebben we het over het te pas en onpas gebruiken van het woord –Punk. Dit is een geval van, ‘Slap some Punk on it, and call it a day.’
Steampunk is ruim genoeg gedefinieerd. Het is Nostalgische Technofilie. Heksen hebben niks met technologie te maken, dus niks met Steampunk. 

Tenzij deze 16^de eeuwse heksen de koninklijke familie gegijzeld houden met een Deathray en een leger van robots gebruiken die door de liefde van een duizend slapende maagden van energie worden voorzien - Dat is eigenlijk best interessant. Vooral de oplossing op het robot probleem.

Maar hoe dan ook. Dan ‘kan’ het Steampunk zijn. Hetzelfde geld voor trollen, elfen, minotauren en Floris de Veldfleskabouter. Dat, of het speelt zich af in de wereld van Shadowrun.

Wat dat betreft, moeten we de term Punk in Steampunk zo serieus nemen? Oorspronkelijk is het een grap, een woordspeling op Cyberpunk (maar dan in het alternatieve verleden).

In beide genres speelt technologie een centrale rol, maar met een verschil in benadering. In Steampunk helpt technologie de mensheid, maar worden misbruikt. In cyberpunk geniet de mens van bepaalde technologie, maar in werkelijkheid eindigt het de mensheid. Uit deze dillema’s komt ook het punk element voort.

Maar wat is punk aan heksen? Wat zou Witchpunk zijn? Geen idee. Het enige wat ik me kan bedenken is de anime, 'Mahou Shoujo Tai Arusu' (Magical Girl Squad Alice), ook bekend als The Adventures of Tweeny Witches. Het is een goede serie met een bijzondere tekenstijl die veel steamers zal aanspreken. Probeer een aflevering zou ik zeggen.

Dit gaat over een meisje Arusu (Alice) die, na een val, in een magische wereld terecht komt waar heksen leven. Alice wil heel graag een heks worden en gaat naar de heksenschool. Alice is echter niet te spreken hoe heksen gebruik maken van magie. Ze gebruiken namelijk ‘Sprites’ om hun spreuken te toveren. Ze wil de Spirits helpen en bevrijd de geesten, waardoor de heksen niet meer kunnen toveren.
Hier zijn de heksen natuurlijk niet blij mee en willen haar veroordelen. Alice wordt echter gespaard, maar moet wel de spirits terug vinden om boete te doen.

Vooral dit laatste concept geeft Mahou Shoujo Tai Arusu een punk element. In dit geval gaat het om de liefde voor magie die Alice koestert, maar niet bereid is Sprites op te offeren om het uit te voeren. 

Dezelfde discussie kan worden gevoerd over technologie. We willen allemaal mobiele telefoons, maar zijn het niet eens met de manier hoe de grondstoffen voor de batterijen worden verkregen of dat de arbeiders onderbetaald worden. Moeten we daarom mobiele telefoons afzweren?

Maar waar gaat het nu eigenlijk om. Puntmutsen, hoge hoeden, of de vragen die worden gesteld binnen het genre en de subcultuur?
Zelf maak een onderscheid tussen de vertoning en het gedachtegoed van Steampunk. 

Om weer naar een voorgaand artikel te verwijzen, het uiterlijk van het videospel Dishonorned is retrofuturistisch en in de setting speelt technologie een belangrijke rol. Het verhaal is echter een (erg matig) wraakverhaal dat zich in elke wereld had kunnen afspelen en heeft niets met het gedachtegoed van Steampunk te maken. Dit zou dus als een geval van, ‘Slap some gears on it and call it steampunk,’ worden genoemd.

Terug naar Witchpunk. Als Steam- en Cyberpunk over technologie gaan, dan zou Witchpunk over magie moeten gaan?
En daar gaan we weer. Wordt dit onderwerp niet in het Fantasy-genre aangesneden? Hoeveel verhalen zij er al niet over magiërs versus niet-Magiërs? Of magie satanisch is, of niet? We zouden Harry Potter onder Witchpunk kunnen plaatsen, de Dungeons and Dragons film (de link is naar een recensie van Doug Walker, aka The Nostalgia Critic). Vergelijkbare vragen worden ook in superheldenstrips gesteld. Dus hé, Super-heropunk.

Kortom Witchpunk zal geen vragen stellen die in elk ander genre worden gesteld. Nog heeft het de maatschappelijke relevantie van punk omdat magie (jammer genoeg) niet bestaat.